Lojistik Yönetimi ve Tedarik Zinciri Yönetimi Arasındaki Temel Fark Nedir?
Birçok kişi lojistik yönetimi ile tedarik zinciri yönetimini aynı şey sanıyor. Aslında lojistik, tedarik zincirinin çok önemli bir parçasıdır ama tamamı değildir. En basit ifadeyle:
- Lojistik yönetimi: Ürünlerin bir noktadan diğer noktaya fiziksel hareketini (taşıma, depolama, dağıtım) en verimli şekilde yönetmektir.
- Tedarik zinciri yönetimi (TZY): Hammaddenin tedarikçiden başlayıp son tüketiciye ulaşana kadar geçen tüm süreçlerin stratejik olarak planlanması, koordine edilmesi ve optimize edilmesidir.
Yani lojistik “ürün nerede ve nasıl taşınacak” sorusuna cevap verirken, tedarik zinciri “bu ürünü neden, ne zaman, ne kadara ve hangi kalitede üretip teslim edeceğiz” sorusunun tamamını kapsar.
Kapsam ve Sorumluluk Alanları Karşılaştırması
Lojistik Yönetiminin Kapsamı
- Taşıma yönetimi (karayolu, denizyolu, havayolu, demiryolu)
- Depo ve stok yönetimi
- Rota optimizasyonu ve filo yönetimi
- Son mil teslimat (last mile delivery)
- Gümrük ve dış ticaret operasyonları
- Ters lojistik (iade yönetimi)
Tedarik Zinciri Yönetiminin Kapsamı
- Talep tahmini ve planlama
- Stratejik satın alma ve tedarikçi ilişkileri
- Üretim planlama ve kapasite yönetimi
- Lojistik ve dağıtım (lojistik burada bir alt süreçtir)
- Risk yönetimi ve dayanıklılık stratejileri
- Sürdürülebilirlik ve yeşil tedarik zinciri
- Tedarik zinciri finansmanı
- Dijital dönüşüm ve teknoloji entegrasyonu
Görüldüğü üzere lojistik yönetimi operasyonel ve taktik düzeydeyken, tedarik zinciri yönetimi stratejik düzeydedir.
Hedef ve Performans Ölçütleri (KPI) Farkı
Lojistik yöneticisi genellikle şu KPI’lara odaklanır:
- Teslimat zamanında yapılma oranı (OTIF)
- Navlun maliyeti / ton-km
- Depo doluluk oranı
- Araç doluluk oranı
- Son mil maliyeti
Tedarik zinciri yöneticisi ise daha geniş KPI’lar izler:
- Mükemmel sipariş oranı (Perfect Order Rate)
- Stok devir hızı
- Cash-to-Cash Cycle Time
- Toplam tedarik zinciri maliyeti / gelir oranı
- Tedarikçi teslim performans oranı
- Karbon ayak izi (Scope 3 dahil)
Organizasyon İçindeki Yerleşim ve Karar Verme Seviyesi
Çoğu şirkette:
- Lojistik departmanı operasyon müdürlüğüne bağlıdır
- Tedarik zinciri departmanı ise doğrudan genel müdüre veya COO’ya bağlıdır
Tedarik zinciri yöneticileri üst yönetim toplantılarında strateji belirlerken, lojistik yöneticileri günlük operasyonları yürütür.
Teknoloji Kullanımı Farkı
Lojistikte kullanılan temel yazılımlar: TMS (Transportation Management System), WMS (Warehouse Management System), YMS (Yard Management System), rota optimizasyon araçları.
Tedarik zincirinde kullanılan yazılımlar: ERP, APS (Advanced Planning Systems), SCM platformları (SAP IBP, Oracle SCM Cloud, Kinaxis), Control Tower çözümleri, yapay zeka destekli talep tahmini araçları.
Kariyer ve Eğitim Açısından Farklar
Lojistik yönetimi mezunları genellikle şu bölümlerden gelir:
- Lojistik Yönetimi
- Uluslararası Lojistik
- Taşımacılık ve Lojistik
Tedarik zinciri yönetiminde ise şu bölümler öne çıkar:
- Endüstri Mühendisliği
- İşletme (özellikle operasyon ve tedarik zinciri uzmanlığı)
- Uluslararası Ticaret ve Lojistik
- Yönetim Bilişim Sistemleri
Tedarik zinciri yöneticilerinin maaşı genellikle %20-40 daha yüksektir çünkü sorumluluk alanı daha geniştir ve stratejik kararlar alırlar.
Hangi Alan Daha Kritik?
2025 itibarıyla tedarik zinciri yönetimi çok daha kritik hale geldi. Pandemi, Süveyş Kanalı krizi, çip krizi gibi olaylar gösterdi ki sadece lojistik iyi olsa yetmiyor; tüm zincirin stratejik olarak yönetilmesi gerekiyor.
Lojistik mükemmel çalışan bir şirket bile yanlış tedarikçi seçimi veya kötü talep tahmini yüzünden batabilir.
Türkiye’de Durum
Türkiye’de birçok firma hala lojistik ve tedarik zincirini aynı departman olarak görüyor. Ancak Arçelik, Ford Otosan, LC Waikiki, Migros gibi lider şirketler ayrı “Tedarik Zinciri Direktörlüğü” kurmuş durumda ve bu pozisyonlar doğrudan CEO’ya rapor veriyor.
Hangisini Seçmelisiniz?
- Eğer operasyonel süreçleri, taşımacılığı, depo yönetimini seviyorsanız → Lojistik yönetimi
- Eğer stratejik düşünmeyi, veri analitiğini, tedarikçi ilişkilerini, risk yönetimini seviyorsanız → Tedarik zinciri yönetimi
İki alan da birbirini tamamlıyor. En iyi tedarik zinciri yöneticileri genellikle lojistik kökenlidir.
Sonuç: Lojistik TZY’nin Kalbi, TZY ise Beynidir
Lojistik yönetimi olmadan tedarik zinciri çalışmaz, tedarik zinciri yönetimi olmadan ise lojistik verimsiz kalır. 2025 ve sonrası için her iki alanda da yetkin profesyonellere büyük ihtiyaç var.
Konuyu derinlemesine öğrenmek ve her iki alanda da uzmanlaşmak istiyorsanız Biymed Akademi’nin “Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi Sertifika Programı” tam size göre. Programda hem lojistik operasyonlar hem de stratejik tedarik zinciri yönetimi gerçek vaka çalışmalarıyla işleniyor: https://www.biymed.com.tr/lojistik-tedarik-zinciri-yonetimi-sertifika-programi/
Konuyla ilgili uluslararası standartları öğrenmek için ASCM (Association for Supply Chain Management) sitesini inceleyebilirsiniz: ascm.org